Hoewel Sacha Inchi olie nog niet zo heel bekend is, is het hard op weg om een plek te veroveren in de lijst van superfoods van Zuid-Amerikaanse afkomst. Deze hoogwaardige plantaardige olie wordt geperst uit zaden van de Sacha Inchi klimplant (Plukenetia volubilis). Deze struikachtige plant komt oorspronkelijk uit het Amazone gebied. Ze kan ook in hogere gebieden groeien als het warm genoeg is en er voldoende water voorhanden is. Vijf maanden nadat ze is geplant komt de Sacha inchi plant in bloei, waarna drie maanden later de vruchten verschijnen. De plant geeft in tegenstelling tot de meeste andere planten in het Amazonegebied het hele jaar door vruchten. Zo kunnen de zaden continue geoogst worden. De stervormige vruchten van de Sacha Inchi struik bevatten zwart vruchtvlees dat niet eetbaar is. De vruchten worden licht geroosterd waardoor de ovale, donkerbruine zaden erin een nootachtige smaak krijgen. Deze zaden, ook wel Inca-pinda’s of Inca-noten genoemd, kun je niet rauw eten.
Sacha inchi wordt in Peru al duizenden jaren gecultiveerd en gebruikt als gezonde spijsolie met een aangename smaak en een geneeskrachtige werking. Behalve in Peru komt de plant ook voor in Bolivia, Colombia, Ecuador, Suriname, Venezuela en een aantal Caribische eilanden.
Nadat de bijzondere eigenschappen werden ontdekt in de Verenigde Staten, wordt de struik door de toegenomen vraag op grotere schaal geteeld. De olie wordt in toenemende mate geëxporteerd naar de Verenigde Staten, Japan en Europa. In 2009 heeft de hulporganisatie Oxfam America een project in Peru ondersteund om het inheemse volk de Ashaninka te helpen met de teelt van Sacha inchi. Doel is dat zij zich economisch kunnen bedruipen. Ondertussen wordt natuurlijk ook de samenstelling wetenschappelijk onderzocht om een verklaring te geven voor de gunstige effecten op de gezondheid.
De gezonde voedingsbestanddelen van Sacha inchi olie
Omega 3 en Omega 6
Om te beginnen zijn er de vetzuren, en dan met name het vetzuur-profiel oftewel de verhouding tussen de essentiële vetzuren Omega 3 en Omega 6 vetzuren. Sacha inchi olie bevat ruim 48% Alfa-linoleenzuur, een Omega 3 vetzuur, 35% Linolzuur (Omega 6) en 9% Oliezuur (Omega 9).
Dit vetzuur-profiel is gunstig om de volgende reden. Jaren geleden ging men er vanuit dat alle onverzadigde vetzuren goed waren voor de gezondheid. Om die reden werd zonnebloemolie bijvoorbeeld aangeraden als gezonder alternatief voor boter. Pas later kwamen er aanwijzingen dat de meervoudig onverzadigde Omega 6 vetzuren helemaal niet zo gezond bleken te zijn en het risico op hart- en vaatziekten zelfs verhogen in plaats van verlagen. Uiteindelijk houdt men het erop dat niet gaat om “goede of slechte” onverzadigde vetzuren, maar op het belang van een juist evenwicht.
Volgens de huidige inzichten moet de verhouding tussen Omega 6 en Omega 3 minimaal 3:1 zijn, maar nog beter is de verhouding 1:1. Het Westerse voedingspatroon neigt over het algemeen naar voedingsmiddelen met veel Omega 6 vetzuren, dus daar zul je niet gauw een tekort aan hebben. Omega 3 vetzuren zijn wat schaarser in ons voedingspatroon. Zo ligt al snel een disbalans tussen deze twee vetzuren op de loer. Deze disbalans verhoogt het risico op hart- en vaatziekten, ontstekingen en auto-immuunziekten.
De Omega 3 vetzuren hebben meerdere functies, maar één ervan is calcium door het lichaam te laten absorberen. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan Omega 3 vetzuren hebben dus een gunstig effect op de botten. Ze kunnen ook helpen om osteoporose (botontkalking) tegen te gaan.
Helemaal duidelijk is het nog niet, maar Omega 3 vetzuren kunnen ook meehelpen aan een stabielere bloedsuikerspiegel. Mogelijk kunnen ze de insulineresistentie van mensen met diabetes type 2 verminderen. Daarbij verlagen Omega 3 vetzuren het Triglyceride-niveau in het bloed. Triglyceriden zijn het meest voorkomende type vet in ons lichaam. Dit vet is nodig voor een gezond en optimaal functionerend lichaam. Vet dat niet wordt omgezet in energie blijft echter in het lichaam met overgewicht tot gevolg.
Kortom, Sacha inchi olie kan net als olijfolie en High oleic zonnebloemolie helpen om je vetzuur-inname in evenwicht te brengen. Omdat hoge gehaltes aan Omega 3 vetzuren schaars zijn in plantaardige producten, is dit voor vegetariërs en veganisten extra goed nieuws. Samen met chiazaad en lijnzaad kan Sacha inchi olie een belangrijke bijdrage leveren aan hun behoefte aan essentiële vetzuren van plantaardige oorsprong. Essentiële vetzuren kan het lichaam niet zelf aanmaken en moeten dus uit de voeding gehaald worden.
Net als volkoren granen, ongebrande noten, vette vis en andere plantaardige oliën kunnen de Omega 3 vetzuren van Sacha inchi helpen om het LDL cholesterol (de “slechte”) verlagen en het HDL cholesterol verhogen. Hoewel cholesterol niet zo bepalend is voor de hart- en vaatziekten als ooit werd gedacht, is dat toch een fijne eigenschap als je bijvoorbeeld een genetische aanleg voor die ziekten hebt.
Tryptofaan
Sacha inchi heeft een hoog gehalte aan Tryptofaan, een essentieel aminozuur. Dit houdt in dat deze stof niet door het lichaam kan worden aangemaakt en dus alleen via voeding binnen kan komen. Het is gelinkt aan de neurotransmitter serotonine, dat een grote invloed heeft op gebieden als je stemming, slaapkwaliteit, emoties en zelfvertrouwen. Voldoende Tryptofaan binnenkrijgen is dus heel belangrijk voor je algemeen welbevinden. Daarnaast wordt het door het lichaam gebruikt als grondstof voor de eiwitstofwisseling. Omdat Tryptofaan en serotonine het hongergevoel en de neiging tot snacken vermindert, kan Sacha inchi olie je ook helpen als je gewicht kwijt wilt of moet.
Alsof het nog niet genoeg is, bevat Sacha inchi olie naast de hoogwaardige eiwitten, het gunstige gehalte aan Alfa-linoleenzuur en Tryptofaan ook nog eens de antioxidanten vitamine A en Alfa tocoferol (vitamine E).
Sacha inchi olie kopen, bewaren en gebruiken
Sacha inchi is nog niet zo erg ingeburgerd in Nederland, maar de olie is te koop in een aantal webshops. In internationale webshops kun je ook de geroosterde zaden en Sacha inchi in tabletvorm vinden. Al met al is het een veelbelovende superfood, dus de verwachting is dat je er in de toekomst gemakkelijker aan zal kunnen komen. Let erop dat de olie koudgeperst is en bij voorkeur uit zaden van biologische teelt met een Fair trade kenmerk, zodat de lokale bevolking er ook wat aan heeft.
Net als alle plantaardige oliën moet je Sacha inchi olie koel en donker bewaren. Het hoge gehalte aan antioxidanten maken deze olie relatief lang houdbaar, maar toch is het beter geen al te grote flessen aan te schaffen.
Sacha inchi olie heeft een verfijnde, nootachtige smaak en komt net als olijfolie het best tot zijn recht over de salade en andere gerechten.
Sacha Inchi olie wordt niet alleen als voedingsmiddel gebruikt, maar is door de aanwezige bestanddelen ook heel geschikt voor de verzorging van huid en haar. Bij een droge, rode en geïrriteerde huid verzacht de olie en trekt snel in. Sacha inchi olie hydrateert de huid en houdt deze elastisch. De hoge gehaltes aan Alfa-linoleenzuur en Linolzuur kan ingeval van acné of wondjes de littekenvorming voorkomen of verminderd worden. Voorts helpen de antioxidanten vitamine A en E in de Sacha Inchi olie bij de bescherming tegen de zon en eventueel het herstel van de huid. Net als de huid, wordt ook droog haar verzacht en verzorgd.