Al jarenlang is de discussie gaande: is de zoetstof aspartaam kankerverwekkend en zelfs dodelijk of valt het mee en kun je dit veilig gebruiken? Online wordt het ene na het andere artikel gepubliceerd en er zijn al honderden onderzoeken voorbij gekomen waarin ofwel de schuld of de onschuld wordt bewezen. Zo heeft de een het over de bijwerkingen van de stof, terwijl een ander claimt dat aspartaam volledig safe is. Maar wat is aspartaam eigenlijk, waar komt het vandaan, waar zit het allemaal in en wat zeggen de kenners en wetenschappelijke studies over deze intrigerende zoetstof?
Wat is aspartaam?
Aspartaam is een zoetstof, genaamd E951, die veel zoeter is dan suiker maar amper een calorie bevat. Dit maakt het tot een zeer aantrekkelijke vervanger van suiker. Dit lijkt een ideale uitkomst doordat vandaag de dag bijna niets meer suikervrij is. Aspartaam is een dipeptide, dit is een molecuul dat uit twee aminozuren bestaat. Zodra aspartaam in het lichaam komt valt deze molecuul uiteen in methanol en de aminozuren phenylalanine en asparaginezuur. Deze aminozuren zitten ook in andere voeding zoals eieren. Het gehalte van methanol is erg laag en heeft volgens onderzoeken verder geen effect op het lichaam.
Voedingsmiddelen en medicijnen waar aspartaam in zit
Er zijn heel wat voedingsmiddelen die aspartaam bevatten. Deze vervanger van suiker vind je vooral in light frisdranken, snoep, chocolade, ijs, desserts, jam, kauwgom en meer. Producten die worden aangeprezen als suikervrij, bevatten het vaak als alternatief voor suiker. De smaak komt overeen van producten waar wel suiker inzit, maar aspartaam is dus zoeter en volgens wetenschappelijke onderzoeken minder schadelijk voor het lichaam dan suiker. Er zijn ook medicijnen waar aspartaam aan is toegevoegd en onder andere pijnstillers, antibiotica en laxerende middelen bevatten sporen van deze stof. Online zijn complete lijsten te vinden van producten.
De effecten van aspartaam
Het voordeel van aspartaam is dat het nauwelijks calorieën bevat. Producten waar de suiker dus is vervangen door deze zoetstof, zorgen dus voor veel minder calorieën. Ook heeft het een gunstig effect op de bloedsuikerspiegel. Deze neemt veel minder toe dan wanneer je dezelfde producten eet met suiker. Het is ook beter voor je tanden, omdat zoetstoffen geen rol spelen bij het ontstaan van gaatjes. Toch zijn er nog genoeg frisdranken die zuren bevatten waarmee wel gaatjes ontstaan. Hoewel je suiker kunt vermijden heeft je lichaam deze ook nodig voor energie en andere processen. Zolang je suiker met mate nuttigt is dit gewoon toegestaan.
Wetenschappelijke studies
Online circuleren honderden artikelen over het wel of niet schadelijk zijn van aspartaam. Een aantal vooraanstaande instanties zoals de ESFA (European Food Safety Authority) en de SCF (Scientific Committee on Food) hebben meerdere onderzoeken gedaan naar de effecten van de zoetstof. Eerder waren al onderzoeken gedaan door andere instanties waaruit bleek dat er een verband werd gevonden tussen aspartaam en kanker. Dit onderzoek werd uitgevoerd op ratten. Dit werd door andere onderzoekers weer verworpen omdat de ratten al voor het onderzoek ziek bleken te zijn en zo werd gezegd dat er geen duidelijke link is met kanker of andere ziektes.
Weerleggingen en kritiek
In de jaren daarop volgden de onderzoeken van het ESFA en de FDA, waaruit duidelijk bleek dat de angst voor aspartaam ongegrond is. Bij normaal gebruik is aspartaam volledig veilig in gebruik en niet schadelijk voor het brein en het zenuwstelsel. Uit andere onderzoeken blijkt dat instanties als ESFA al eerder fouten hebben gemaakt bij het veilig verklaren van een andere stof. Ook onderzochten bekende toxicologen de effecten van aspartaam en kwamen tot de conclusie dat de methanol die vrijkomt in het lichaam zeker niet veilig is. Het blijft heen en weer schommelen. Online wordt gesproken van complottheorieën en bewijzen dat grote bedrijven geen baat hebben bij een ban van de zoetstof.
Slecht of niet?
Het kan vergezocht zijn om te denken aan complottheorieën, omdat ook de gevaren van alcohol en tabak openlijk worden gedeeld in bijvoorbeeld de media. De richtlijnen voor voedsel worden ook steeds strenger en er is dus geen enkele reden om aan te nemen dat er sprake is van een samenzwering tussen grote bedrijven. Ook zijn er lange lijsten met onderzoeken waaruit blijkt dat aspartaam niet schadelijk is. Er is dus reden genoeg om te geloven dat aspartaam niet schadelijk is en gewoon met mate genuttigd kan worden. Hoewel er nog genoeg bloggers zullen zijn die het tegendeel proberen te bewijzen.
Doelgroepen met verhoogd risico
Toch kan niet iedereen aspartaam eten, want voor sommige mensen heeft het wel degelijk een risico. Mensen die de erfelijke ziekte Phenylketonurie (PKU) hebben, kunnen het aminozuur phenylalanine niet of amper verwerken in de lever. Omdat aminozuren de bouwstoffen zijn van eiwitten, kan dit een gevaar vormen voor de groei en ontwikkeling van de hersenen. Omdat bij gebruik van aspartaam dit aminozuur vrijkomt, zijn producten met aspartaam niet aan te raden voor mensen met deze aandoening. Een specialist en diëtist zijn nodig omdat er constant medische begeleiding nodig is bij de inname van eiwitten, omdat deze toch nodig zijn in het lichaam.
Waar vind je de hoeveelheid op een product?
Er staat niet altijd even duidelijk aangegeven of er aspartaam in een product is gebruikt. In de meeste gevallen vind je de term zoetstof, gevolgd door aspartaam. Ook hebben zoetstoffen en smaakvervangers een E-nummer, waaraan zij herkent kunnen worden. Zo is het E-nummer van aspartaam E 951. Dit staat vaak ook aangegeven bij de informatie over de inhoud van een product. Een E-nummer betekent dat een stof goed onderzocht is, goedgekeurd is en volledig veilig te gebruiken is. Aspartaam-acesulfaamzout, een mengsel van acesullfaam-K (E 950) en aspartaam (E 951) heeft het E-nummer E 962.
Veilige vervanger voor suiker
Hoewel je online zowel voor als tegenstanders zult vinden, is er voldoende wetenschappelijk bewijs om te kunnen zeggen dat aspartaam niet schadelijk is voor het lichaam en een veilig vervanger voor suiker is. Wel kan suiker niet volledig vervangen worden omdat het nodig is voor de aanmaak van energie.
Meer lezen
- Fabels en feiten over E-nummers
- Alles over suiker: een antwoord op je vragen
- Natrium: één van de belangrijkste mineralen