Chiazaad is het zaad van de chia-plant, in het Latijn Salvia hispanica genaamd. Deze plant komt oorspronkelijk voor in Mexico en Guatemala en werd geteeld door de Nahua, een Azteken-volk, vanwege de uitzonderlijke voedzaamheid van de zaden. Chiazaadjes zijn piepklein en ovaal van vorm. Ze zijn gespikkeld in de kleuren wit, bruin en donkergrijs, die meestal bij elkaar in een pakje zitten.
Tegenwoordig wordt de chia-plant niet alleen verbouwd in Mexico en Guatemala, maar ook in Argentinië, Bolivia, Ecuador, Paraguay en zelfs Australië. Vandaag de dag wordt chiazaad nog steeds gebruikt in de landen van herkomst in een aantal verschillende toepassingen. Traditioneel worden de geweekte zaadjes bijvoorbeeld gebruikt in pap en pudding. Gemalen worden de zaadjes vermengd met geroosterde en gemalen mais en van dit meel wordt brood en koeken gebakken. Ook wordt chiazaad toegevoegd aan water of vruchtensap om het gezonde en voedzame drankje “Chia fresca” te maken. Ook de kiemen van Chia zijn bruikbaar, die worden net als Alfalfa gebruikt in salades en op broodjes.
In deze eeuw heeft Europa de chiazaadjes ontdekt als superfood, waardoor het ook hier zijn weg heeft gevonden als een gezonde en voedzame aanvulling op de dagelijkse voeding.
De gezonde eigenschappen van chiazaad
Hoewel chiazaad van de andere kant van de wereld afkomstig is, is de voedingswaarde te vergelijken met die van lijnzaad. Ook chiazaad is een bron van Omega 3 vetzuren, vezels en tal van andere gezonde voedingsstoffen. Op zich is dat niet zo vreemd want een zaadje bevat immers het eerste voedsel voor een ontkiemende plant.
Chiazaad bevat hoogwaardig plantaardig eiwit en is daarom heel interessant voor sporters. De oude Zuid Amerikaanse culturen voor de Spaanse overheersing hadden een communicatiesysteem middels koeriers, die boodschappen overbrachten over grote afstanden. Dat deden ze hardlopend en er zijn aanwijzingen dat zij hun uithoudingsvermogen vergrootten met behulp van chiazaad, en altijd een noodrantsoen bij zich droegen.
Een andere hoogwaardige voedingstof in chiazaad is het essentiële vetzuur Alfa-linoleenzuur (ALA). Essentieel vetzuur houdt in dat het lichaam het niet zelf kan aanmaken, zodat je deze stof binnen moet krijgen via je voeding. Alfa-linoleenzuur komt voor in plantaardige oliën en dan met name in lijnzaadolie, Sacha Inchi olie, chiazaad en walnoten. Het komt ook voor in groene bladgroenten, maar dan in extreem kleine hoeveelheden, zodat het niet echt opschiet. Alfa-linoleenzuur is een belangrijk Omega 3 vetzuur met een ontstekingsremmende werking. Omega 3 vetzuren in het algemeen verkleinen de kans op hart- en vaatziektes en hebben een gunstig effect op de hormoonspiegel. Vandaar dat vaak het eten van vette vis wordt aangeraden, maar chiazaad bevat er verhoudingsgewijs nog veel meer van. Daarnaast kan je lichaam ALA omzetten in andere Omega 3 vetzuren.
Een aantal onderzoeken lijkt erop te wijzen dat chiazaad een gunstig effect heeft op de bloedsuikerspiegel en de bloeddruk. Chiazaad kan de omzetting van koolhydraten naar glucose fors vertragen, waardoor de bloedsuikerspiegel beter in evenwicht blijft en er minder insuline aangemaakt moet worden om de pieken in de bloedsuikerspiegel te kunnen opvangen. Een evenwichtige bloedsuikerspiegel helpt onder andere om diabetes type 2 te voorkomen dan wel niet nog verder uit de hand te laten lopen. Ook wordt gemeld dat chiazaad het concentratievermogen kan verbeteren en goed is voor het denkvermogen.
Chiazaad bevat net als lijnzaad veel vezels, die een veelvoud van hun eigen gewicht aan water kunnen opnemen, Dit zorgt voor een verzadigd gevoel en een goede darmwerking. Chiazaad bevat Thiamine (vitamine B1) en mineralen zoals fosfor, kalium, mangaan, natrium en calcium. Het calcium in chiazaad is hoogwaardig en net als calcium uit groenten en noten veel beter geschikt om osteoporose (botontkalking) te voorkomen dan calcium uit zuivelproducten, waarvan tal van aanwijzingen zijn dat deze juist verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van botontkalking.
Het gehalte aan Omega 3 vetzuren maakt chiazaad tot een gezonde toevoeging aan je maaltijden. De effecten op de bloedsuikerspiegel en de hoeveelheid voedingsvezels maakt het gebruik ervan in het bijzonder interessant als je diabetes type 2 hebt, veel sport en/of wilt afvallen. Daarmee is natuurlijk niet gezegd dat je “afvalt van chiazaadjes”. Een aantal van de gezonde eigenschappen ervan kunnen je er wel bij helpen, vooropgesteld dat je ook je voedingspatroon en levensstijl aanpast. Een dagelijkse portie chiazaad is dus geen vrijbrief om junkfood te blijven bunkeren.
De combinatie van voedingsstoffen in chiazaad maakt het uitermate geschikt voor vrouwen boven de veertig jaar omdat die groep vaak precies die voedingsstoffen tekort komen. Daarbij komt dat de regulerende werking op de bloedsuikerspiegel die ten goede komt aan de hormoonhuishouding, wat voor vrouwen in de overgang een extra pluspunt is.
Overdosis en bijwerkingen
Zoals met alle superfoods, moet je met het eten van chiazaad niet overdrijven. Juist omdat er zo veel voedingstoffen in zitten kan het namelijk ook teveel worden. Meer dan één eetlepel per dag is echt af te raden. Beter kun je chiazaad om de dag of twee keer per week eten, dan krijg je nog steeds meer dan genoeg van de heilzame voedingsstoffen binnen.
Als je begint met chiazaad kun je door het grote gehalte aan voedingsvezels misselijk worden, een opgeblazen gevoel krijgen en zelfs diarree. De vezels zijn in principe goed voor je, maar als je last hebt van deze verschijnselen is het beter om de hoeveelheid chiazaad die je eet te verkleinen en vervolgens heel langzaam op te bouwen.
Omdat chiazaad bloeddrukverlagend werkt, is het gebruik ervan beslist niet aan te raden als je al bloeddrukverlagende of vocht afdrijvende medicijnen of bloedverdunners gebruikt. Eventueel kun je in overleg met de arts kijken of je de medicijnen af kunt bouwen en vervangen door chiazaad.
Chiazaad kopen en gebruiken
Chiazaad is te koop in natuur- en reformwinkels. Je kunt de zaadjes rauw over salades strooien of
gebruiken als garnering van vis- en vleesgerechten. Als je ze heel even in een glas met ruim water weekt, ontstaat er een soort gel met pitjes erin. Deze grijsachtige gel kun je aanlengen met water of vruchtensap en zo drinken als gezond energiedrankje voor het sporten. Maar je kunt de geweekte chiazaadjes ook prima verwerken in smoothies, yoghurt, kwark en pudding. Het voordeel van geweekt chiazaad is dat het beschermende laagje om de zaadjes is opgelost, zodat ze gemakkelijker te verteren zijn.
Als je zelf je brood of koekjes bakt, kun je wat chiazaad toevoegen aan het meel. Als je niet zelf bakt zijn er in natuur- en reformwinkels kant en klare crackers te koop, die bestrooid zijn met chiazaad en lijnzaad. Als je deze zo nu en dan eet, krijg je twee superfood-zaden tegelijk binnen zonder het risico op een overdosis.
