Overgewicht versus obesitas, wat is het verschil?

De termen overgewicht en obesitas worden vaak door elkaar gebruikt, maar er is wel een verschil. Als er gesproken wordt over overgewicht, dan gaat het over teveel overtollig vet dat in je lichaam is opgeslagen. Bij obesitas gaat het over ernstig overgewicht. Mensen die te maken hebben met overgewicht of obesitas hebben een grote (grotere) kans op gezondheidsrisico’s dan wanneer zij een normaal gewicht zouden hebben. Hoe groter het overgewicht is, des te meer gezondheidsproblemen er zich voor kunnen doen en deze zullen ook ernstiger zijn.

Obesitas

Het is een groot risico voor je gezondheid wanneer je de oorzaken van overgewicht niet aanpakt. Overgewicht kan dan overgaan in obesitas. Hier wordt over gesproken als de BMI waarde hoger is dan 30. Het wordt dan een chronische ziekte genoemd en er wordt dan zoveel vet in je lichaam opgeslagen, dat het zelfs gevaarlijk is voor je gezondheid. Als je BMI boven de 35 is dan is er sprake van ernstige obesitas. Als het BMI boven de 40 is, dan is er sprake van zeer ernstige obesitas.

Oorzaken overgewicht

Overgewicht kan verschillende oorzaken hebben. We leggen je hier meer uit over obesogene omgeving en over de individuele oorzaken.

Obesogene omgeving

Sommige mensen kunnen de verleiding niet weerstaan en kunnen de hele dag door eten. We leven dan ook in een land waar veel energierijk voedsel verkrijgbaar is. Bewegen doen de meeste mensen daarentegen minder, er is een goede wegennet beschikbaar in Nederland en ook het openbaar vervoer is goed geregeld. Je hoeft dus niet veel te wandelen of fietsen, want je stapt in de auto, bus of trein en je bent snel en zonder al te veel lichamelijke inspanning op de plaats van bestemming. Dit heeft een naam, namelijk obesogene omgeving. Dit is een belangrijke oorzaak van de toename van overgewicht en van obesitas in Nederland.

Individuele oorzaken

Overgewicht kan ook andere oorzaken hebben, individuele oorzaken, zoals:

Je eet teveel of je snoept teveel (dit kan komen door stress of wanneer je zwanger bent). Sommige mensen zijn emotie eters en zullen bij bepaalde gebeurtenissen meer gaan snoepen en snacken en er niet mee kunnen stoppen. Let hiermee op, want hierdoor kun je ineens vele kilo’s aankomen.
Suikerhoudende dranken (frisdranken en sappen). Door deze sappen veel te nuttigen, kun je dikker worden en last krijgen van overgewicht.
Minder sporten en te weinig bewegen (door ziekte of geen tijd). Als je altijd een sporter bent geweest en je, door wat voor omstandigheden dan ook, hiermee stopt, dan kan dat ervoor zorgen dat je aan gaat komen.
Teveel alcohol drinken (alcohol bevat veel calorieën). Als je veel drinkt dan kan dat de oorzaak zijn van je overgewicht.
Je leefstijl is veranderd (je gaat meer eten en/of je gaat minder bewegen). Dit heeft invloed op je gewicht en kan leiden tot overgewicht.
Stoppen met roken, je stopt met roken maar gaat vaak anders of meer eten en dat kan invloed hebben op je gewicht.

Body Mass Index (BMI)

De term BMI kennen de meeste mensen wel, BMI staat voor Body Mass Index. Dit is de maat voor gewicht in verhouding tot je lichaamslengte. Als je je BMI wil berekenen kan dat op de volgende manier:

Het aantal kilo delen door het kwadraat van de lengte in meters.
Voorbeeld: Je weegt 80 kg en bent 1,70 cm lang. Jouw BMI is dan 80 / (1,70×1,70) = 27,7 kg/m2.

Er is sprake van overgewicht als volwassenen een BMI waarde hebben tussen de 25 en de 30. Je kunt je BMI zelf berekenen bij het (voedingscentrum). Let op, want er gelden voor kinderen andere waarden, want ze zijn volop in de groei. Voor kinderen kun je hier het BMI berekenen (JGZ Richtlijnen Overgewicht).

Aantal mensen met overgewicht

Steeds meer volwassenen kampen met overgewicht. Er is gekeken naar de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) van 1981 tot nu (CBS). Deze gegevens laten zien dat het aantal volwassenen met overgewicht en obesitas 1,5 keer zo groot is geworden. Om een voorbeeld te noemen, in het jaar 2016 had in totaal 50,2% van de mensen van 20 jaar en ouder overgewicht, 14,5% had last van ernstig overgewicht. Ook kinderen hebben hier al mee te maken, namelijk 10,6% van de kinderen van 4-20 jaar heeft matig overgewicht, 2,7% heeft ernstig overgewicht.

Gezondheidsrisico’s bepalen

Er is nog een andere manier om het overgewicht te bepalen, hiervoor wordt er ook vaak naar de middelomtrek gekeken van de buik. Als er sprake is van vet in en rond de buik dan kan dat gevaarlijk zijn voor je gezondheid. Hiervoor gelden de volgende gegevens:

Ondergewicht, mannen middelomtrek: Omtrek kleiner dan 79 cm
Ondergewicht, vrouwen middelomtrek: Omtrek kleiner dan 68 cm
Gezond gewicht, mannen middelomtrek: Omtrek tussen 79 en 94 cm
Gezond gewicht, vrouwen middelomtrek: Omtrek tussen 68 en 80 cm
Overgewicht, mannen middelomtrek: Omtrek tussen 94 en 102 cm
Overgewicht, vrouwen middelomtrek: Omtrek tussen 80 en 88 cm
Obesitas, mannen middelomtrek: Omtrek groter dan 102 cm
Obesitas, vrouwen middelomtrek: Omtrek groter dan 88 cm

Gerelateerde ziekten aan overgewicht

Er zijn verschillende ziekten die gerelateerd zijn aan overgewicht:

Diabetes type 2: dit is suikerziekte, als je gewicht toeneemt kan dat binnen een paar maanden een vergrote kans geven op diabetes.
Galstenen
Hoge bloeddruk
Hart- en vaatziekten
Bepaalde soorten kanker, zoals de slokdarm, nieren, baarmoeder en dikke darm.
Rug- en gewrichtsklachten
Vruchtbaarheidsproblemen
Psychische problemen, mensen kunnen een negatief zelfbeeld krijgen door commentaar van de buitenwereld.

Advies matig overgewicht

Als er sprake is van matig overgewicht dan is het advies om overtollige kilo’s te verliezen. Dit kan door middel van gezond eten en meer bewegen. Mocht er sprake zijn van obesitas, dan is het advies om naar de huisarts te gaan. Je kunt dan onder begeleiding op een verantwoorde (gezonde) manier afvallen.

Meer bewegen

Meer bewegen is altijd goed als je af wilt vallen. Het gaat er hierbij niet om dat je jezelf helemaal af gaat matten, je moet het meer gaan bewegen rustig opbouwen. Als je last hebt van overgewicht, dan moet je lichaam alle kilo’s meeslepen en daarom moet je je lichaam de kans geven te wennen aan het bewegen. Je gaat conditie opbouwen, iedere dag een stukje wandelen of fietsen. Dit breid je langzaam uit en zo merk je al snel dat je meer energie krijgt. Je kunt ook naar de sportschool gaan, maar train dan wel onder deskundige begeleiding, omdat je anders vaak teveel in één keer wilt doen. Je bent te fanatiek! Dit kan leiden tot blessures en je houdt het vaak ook niet vol. Volg een trainingsschema op maat, waarin haalbare doelen zijn opgesteld.

Gezonder eten

Gezond eten is belangrijk als je gewicht moet verliezen. Hoe pak je dit aan?

Haal geen zoetigheden in huis. Als het er niet is, kun je het ook niet pakken. Als je van jezelf weet dat je de verleiding niet kunt weerstaan, is het beter dat je het niet in huis haalt.
Ga alleen boodschappen doen met een volle maag, zodat je niet de neiging krijgt om allemaal lekkere dingen te koop.
Maak een lijstje met boodschappen voor een gezonde maaltijd en haal alleen de producten van het lijstje in huis.
Heb je zin om tussendoor te snacken? Zorg dat er groenten en fruit in huis zijn, zodat je dit kunt pakken in plaats van snoep en repen.
Ben je bewust van wat je nu eet en waardoor je teveel weegt. Als je je bewust bent van hoe het is gekomen, kun je meer bewust zijn van je eetpatroon en dit aanpassen.
Geef anderen aan dat je af wilt vallen, zodat zij je geen taart e.d. aanbieden. Hierdoor is het voor jou gemakkelijker om door te zetten.

Overgewicht en medicatie

Het kan zijn dat je bent aangekomen door bepaalde medicatie. Als het echt te erg wordt, ga hierover dan in gesprek met je arts. Er kan dan met haar of hem gekeken worden hoe je dit het beste aan kunt pakken. Je kunt wellicht overstappen naar andere medicatie, of meer bewegen en anders eten. Samen kan er gekeken worden naar de beste oplossing. Mensen met een aandoening aan de schildklier kunnen bijvoorbeeld in gewicht toenemen (bij een te traag werkende schildklier). Zij dienen dan goed te kijken naar hun eetpatroon en moeten voldoende bewegen.

Afvallen onder begeleiding

Afvallen onder begeleiding kan net wat meer houvast geven om af te vallen.

Diëtist: Je eetpatroon wordt in kaart gebracht en dan wordt er gekeken welke dingen je kunt missen en wat je bij de voeding aan moet passen. In ieder geval kan water drinken geen kwaad. Het is belangrijk dat je jezelf niet uit gaat hongeren. Samen met een diëtist wordt er een schema opgesteld dat je kan helpen om een paar kilo af te vallen (met een doel voor ogen zul je beter gemotiveerd zijn).
Fysiotherapeut of sportschool: Je kunt onder begeleiding sporten. Er wordt een schema op maat opgesteld hoe jij de training het beste aan kunt pakken. Je staat er niet alleen voor en wordt gestimuleerd om kleine stapjes te zetten om zo je doel te bereiken. Het positieve aan sporten onder deskundige begeleiding is dat jij vragen meteen kunt stellen en dat je continu in de gaten wordt gehouden. Het is een verantwoorde manier om af te vallen.